Ortopedik Travmalarda İlk Müdahale Nasıl Olmalı?

Ortopedik travmalar; kırık, çıkık, burkulma, yumuşak doku ve kas-tendon yaralanmaları gibi iskelet sistemini ilgilendiren acil durumlardır. Bu tür yaralanmalarda yapılacak doğru ilk müdahale, hem hastanın hayatını kurtarabilir hem de kalıcı sakatlık riskini azaltır.

---

1. Genel Durumun Değerlendirilmesi (ABC)

• A (Airway): Solunum yolu açıklığı kontrol edilmeli
• B (Breathing): Solunumun varlığı ve yeterliliği değerlendirilmelidir
• C (Circulation): Nabız, kanama ve dolaşım kontrolü yapılmalıdır

👉 Hayati tehlike yoksa ortopedik yaralanmaya odaklanılır.

---

2. Kanama Kontrolü

• Açık yaralarda steril gazlı bezle bası uygulanmalı
• Büyük damarsal yaralanmalarda turnike gerekebilir (uzuv kaybı riski göze alınarak)

---

3. Kırık ve Çıkıklarda Yapılması Gerekenler

• Yaralı bölge asla zorla düzeltilmemeli
• Hareketsiz hale getirilmelidir (immobilizasyon):
  • Tahta, karton, atel, üçgen sargı veya sert bir malzeme ile sabitleme
  • Eklem üstü ve altı mutlaka içine alınmalıdır
• Açık kırıklarda:
  • Yara üzerine temiz bez kapatılmalı
  • Kemik dışarı çıkmışsa yerine itilmeye çalışılmamalıdır

---

4. Çıkıklarda

• Çıkık eklem kesinlikle yerine oturtulmaya çalışılmamalı
• Uygun atelle sabitlenip sağlık kuruluşuna gönderilmelidir

---

5. Soğuk Uygulama (İlk 24–48 Saat)

• Şişlik ve kanamayı azaltmak için bölgeye soğuk uygulama (buz torbası – direk cilde temas etmeden) yapılabilir

---

6. Taşıma

• Yaralı bölge sabitlendikten sonra hasta dikkatlice taşınmalı
• Omurga yaralanmasından şüphe varsa boyunluk ve sedye ile taşıma yapılmalı

---

7. Yapılmaması Gerekenler

• Kırık uçlarını düzeltmeye çalışmak
• Ekstremiteyi zorla hareket ettirmek
• Bilinçsiz masaj veya sıcak uygulama yapmak
• Açık yaraya kolonya, tentürdiyot gibi yakıcı madde dökmek

---

Sonuç

Ortopedik travmalarda temel hedef:

• Hayati fonksiyonların korunması
• Kanamanın durdurulması
• Yaralı bölgenin sabitlenmesi ve
• En kısa sürede sağlık kuruluşuna ulaştırılmasıdır.

---

Op. Dr. Numan ATILGAN – Ortopedi ve Travmatoloji / El Cerrahisi Uzmanı